Dit keer wil ik de gelegenheid nemen om iets meer over mijn "twee kanten" te vertellen. Van kleins af aan ben ik al nieuwsgierig geweest naar de werking van de wereld om mij heen. Deze nieuwsgierigheid bleek vooral de thema’s "werken met/doorgronden van techniek" en "psychologische/filosofische vraagstukken van de mens" te omvatten.

Ik ben opgegroeid met het beeld dat een respectvolle baan (plus natuurlijk een fatsoenlijk salaris) de basis is van een goed bestaan. Daarom steunden en stimuleerden mijn ouders opleidingen die mij "verder zouden brengen in de maatschappij".
Ik heb nooit moeite gehad met leren. Na het atheneum te hebben afgerond bleken mijn technische interesses een logische aanleiding om de studie HTS elektrotechniek te gaan volgen. Tegelijkertijd was ik op persoonlijk gebied voorzichtig mijn binnen- en buitenwereld aan het aftasten. Ik was onzeker, wist geen goed raad met mijzelf (en de buitenwereld) en dit kwam o.a. tot uiting in rammelende sociale vaardigheden.
Mijn HTS diploma heb ik zonder problemen gehaald, al realiseerde ik mij tijdens mijn stagejaar dat ik een veel bredere interesse had dan de gemiddelde elektrotechnicus. Daarom besloot ik mij te oriënteren op een ander type werk. ICT detachering was in die tijd flink in opkomst en vormde een interessant alternatief: ik kon er mijn analytische en technische kanten goed in kwijt.

Aldus startte mijn werkende leven op. Naast mijn professionele groei voelde ik ook een sterke behoefte om mij als mens verder ontwikkelen. En dus verdiepte ik mij in mijn vrije tijd in (populaire) psychologie met uitstapjes richting o.a. filosofie, esoterie en boeddhisme om te kunnen ervaren wat er nou precies bij mij paste. Zo volgde een jarenlange parallelle ontwikkeling waarbij zowel mijn exacte als humane kant flink gestimuleerd werden. Eerlijk gezegd dacht ik toentertijd dat dit het proces van volwassenwording was. Maar om mij heen waren de meesten werkenden vooral bezig zichzelf professioneel te ontwikkelen. Sommigen vonden de gedachte dat je je als volwassene op persoonlijk vlak verder zou gaan ontwikkelen zelfs "infantiel". Je bent toch zeker wel "af" tegen je dertigste? Anders is er vast iets met je mis...

De digitale wereld begon intussen te veranderden. Mainframe werd pc, lokaal netwerk werd internet, floppy disk werd cloud, techniek als uitgangspunt werd gebruiker als uitgangspunt. Ook op persoonlijk gebied gebeurde er van alles. Er waren een serie heftige situaties voor nodig om mij te laten realiseren wie ik ben en waar ik voor sta. Dit heeft een grote impact gemaakt op allerlei aspecten van mijn leven: zelfbeeld, relaties, prioriteiten, welke normen & waarden bij mij passen, etc. Mijn zelfvertrouwen groeide, net als de inzichten over mijzelf. Veel zaken vielen gevoelsmatig op zijn plek.

Mijn exacte en humane werelden heb ik lang gescheiden gehouden, simpelweg omdat ik niet echt een duidelijke aanleiding zag om ze te verenigen. Maar zoals de digitale wereld steeds verder integreerde met ons persoonlijk leven en andersom, zo groeide bij mij het besef dat deze twee kanten elkaar konden aanvullen. Ik besloot om een coachingsopleiding te gaan volgen, wat resulteerde in mijn coachingspraktijk. Naast mijn werk als ICT-er coachte ik ongeveer een dag per week.
In beide werelden blijk ik talenten van mijn "andere" kant kwijt te kunnen. Voor beide werelden geldt: we hebben veel informatie tot onze beschikking, maar weten soms (nog) niet hoe we het precies moeten filteren, wat we ermee kunnen doen, en hoe we het willen integreren in ons werk c.q. persoonlijke leven. Ik kan bruggen slaan tussen techniek en gebruiker, zoals ik ook bruggen kan slaan tussen het probleem van een coachee en een inzicht welke kan leiden naar een oplossing.

De technologische ontwikkelingen volgen elkaar in een steeds hoger tempo op. De impact van technologie op ons persoonlijk leven is de laatste jaren beduidend groter geworden en het einde van deze groei is nog lang niet in zicht. Met dat gegeven in het achterhoofd gaat het interessant worden om te ervaren hoe onze samenleving dit gaat oppakken en waar precies prioriteit aan gegeven gaat worden. Een bijzonder boeiende ontwikkeling waar ik de komende jaren graag mijn twee kanten + steentje aan wil blijven bijdragen.

Menig krantenartikel heeft er de afgelopen weken uitgebreid aandacht aan besteed: het effect van dit coronatijdperk op onze psychische gezondheid. Het - soms onder moeizame omstandigheden - thuiswerken, de kleine kinderen nergens meer kunnen onderbrengen, weinig tot geen anderen fysiek mogen ontmoeten laat staan aanraken, overal afstand houden, de angst om besmet te worden, de onduidelijke toekomst, vrees voor verlies van baan/inkomen, etc. Wat mij vooral opviel was de algehele toonzetting van de meeste media welke suggereerde dat alle beperkingen uitsluitend misère konden opleveren.

Toegegeven, dit is een unieke situatie. Maar deze periode zat ook barstensvol leermomenten. Het was ontzettend interessant om te zien hoe mijn eigen omgeving reageerde op de verschillende ontwikkelingen. Het hele spectrum kwam voorbij: van laconiek tot angstig, van volgzaam tot hakken in het zand, van vertrouwend in de overheid tot strooien met vage complottheorieën. Het laat zien dat wij niet (meer) gewend zijn om met chaos om te gaan. Dat we in een situatie zitten die over langere tijd onvoorspelbaar is. In een land waar we doorgaans gewend zijn om ons te kunnen verzekeren tegen alle soorten tegenspoed, is dit een bittere pil om te moeten slikken.

En toch. . . zouden er ook mensen zijn die iets positiefs hebben opgestoken van de afgelopen maanden? Die wellicht meer flexibiliteit bij zichzelf hebben ontdekt dan ze ooit dachten? Mensen die het verplicht thuiszitten een stukje hebben kunnen omvormen tot een persoonlijke uitdaging? Niet in de vorm van een filmpje voor op TikTok, maar meer als in: de zeeën van vrije tijd gebruiken om jezelf verder te ontdekken. Observeer wat er in en om je heen gebeurt. Wat voor emoties je bijvoorbeeld bij onverwachte ontwikkelingen ervaart en of je die kunt plaatsen. Waar weerstanden zitten. Welke behoeftes er zijn en of het zo erg is als deze niet ogenblikkelijk vervuld worden. Wat er nu wel of niet prioriteit heeft. Wat er écht belangrijk is. Waar je (on)rustig van wordt. Of het eng is om nu te ervaren dat je een beperkte controle over je leven hebt. Welke oordelen en angsten opkomen als anderen zich minder strikt aan afgesproken regels houden. Etc.

Waar we ook uiteindelijk post-corona met zijn allen op uitkomen: we zijn geconfronteerd met een impact die we niet gauw zullen vergeten. Naast alle inspanningen die worden geleverd om ons zo snel mogelijke fysiek weerbaar te maken tegen COVID-19, hoop ik dat er ook tijd en energie gestoken gaat worden in ons geestelijk & emotioneel welzijn. Er zijn behoorlijk wat oude "zekerheden" overboord gegaan, maar staan we nu open voor andere gezichtpunten? Of gaan we vooral aan de slag om het "nieuwe normaal" zo snel mogelijk weer te laten lijken op het "oude normaal"? Ben benieuwd.

Een aantal jaren geleden stelden deskundigen dat ruimte en stilte in het moderne westen een steeds schaarser goed zouden worden. Al werd daar vooral de ruimte en stilte om ons heen bedoeld, niet zozeer de innerlijke varianten. Toch hebben beide meer met elkaar te maken dan we in eerste instantie wellicht zouden vermoeden.

Ons leven kent enorm veel zaken die voortdurend onze aandacht vragen, dus voor we er erg in hebben zijn we continu bezig met ons werk, met onze relaties, met allerlei irritaties, met zaken die gebeurd zijn en welke nog gedaan moeten worden, etc. En omdat we ook nog eens multiconnected zijn, kan het nóg moeilijker zijn om helemaal van alles los te komen. De dagelijkse drukte in ons hoofd en om ons heen heeft consequenties. Dit kunnen we teruglezen in de dagbladen en bekijken in allerlei documentaires: als we niet regelmatig ontspannen dan kan ons systeem zich niet opladen en wordt de kans op burn-out, overspannenheid of zelfs een depressie een stuk groter.

Écht ontspannen zijn, betekent dat zowel lichaam als geest tot rust komen. Over het algemeen vinden we het lastig om onze gedachten helemaal stil te zetten en daarmee ruimte te ervaren in ons hoofd. Meestal gebruiken we fysieke inspanning om daarmee geestelijke ontspanning te bereiken. Door onze focus te richten op het fysieke deel komen we mentaal vaak ook tot rust doordat onze gedachten over andere zaken dan naar de achtergrond verdwijnen. Verder proberen we over het algemeen te ontspannen door specifieke afleidingen te kiezen. Vakantie, hobby's, lezen, film kijken, uit eten gaan: het zijn allemaal activiteiten die niet direct gericht zijn op het leegmaken van de geest, maar wat vaak wel indirect de bedoeling is. Het verblijven in een omgeving met relatief weinig prikkels (bijv. strand, bos) helpt ons ook om tot rust te komen.

We kiezen dus vooral omwegen om onze gedachtestroom enigszins tot bedaren te brengen. De meesten van ons hebben nooit geleerd hoe we dit rechtstreeks zouden kunnen doen. Meditatie kan hier prima bij helpen; de laatste jaren wordt dit door meer en meer mensen in het westen omarmd. Ook bedrijven raken steeds meer geïnteresseerd in meditatiecursussen voor hun medewerkers, simpelweg omdat die door meditatie gaandeweg lekkerder in hun vel komt te zitten en daardoor beter gaan functioneren.

Jammer genoeg wordt een techniek als meditatie meestal pas ingezet als er al problemen zijn geconstateerd. Er komen steeds meer wetenschappelijke bewijzen dat aanhoudende stress over een langere periode flinke schade aan lichaam en geest kan toebrengen. Niet voor niets winnen retraites al jaren aan belangstelling: plekken met een minimum aan prikkels van buitenaf. Maar ook in ons dagelijks bestaan zou het goed voor onze gezondheid zijn om wat vaker de rust en ruimte op te zoeken, in ons hoofd en om ons heen.

We geven zelf betekenis aan ons bestaan. Niet iedereen realiseert zich dit. Onze samenleving speelt hierbij een grote rol: zo legt zij bijvoorbeeld de basis voor wat wij als goed of fout bestempelen. Maar betekenis kan ook voortkomen uit wat wij in ons leven meemaken. Of waar we (gaandeweg) in (gaan) geloven. We kunnen overal betekenis aan geven, zowel aan materiële als immateriële zaken. De mate waarin we betekenis aan iets geven is sterk afhankelijk van het belang dat we eraan hechten.

In het algemeen vullen we ons leven met -voor ons- betekenisvolle zaken, omdat dit ons leven richting lijkt te geven. Zolang dergelijke betekenissen ons inspireren, focus geven en/of positief motiveren, lijkt er niets aan de hand. We houden ons echter ook regelmatig bezig met negatieve betekenissen die we aan gebeurtenissen, personen, etc. koppelen, welke ons boos, verdrietig en/of gefrustreerd kunnen maken. Nog afgezien van de tijd en energie die we hierin steken.
Als we eenmaal een betekenis ergens aan gekoppeld hebben, positief of negatief, dan zal dit niet snel veranderen. We kunnen daarnaast verstrikt raken in de vele betekenissen die we gedurende ons leven overal aan geven.

Wat zou er gebeuren als we probeerden om minder betekenis te geven, bijvoorbeeld aan iets wat ons overkomt? Zouden we dan luchtiger in het leven kunnen staan? We zouden onszelf vragen kunnen stellen als: wat voor betekenis heeft dit onderwerp of deze situatie/persoon voor mij, en waarom? Of: waarom is iets of iemand zo belangrijk dat ik er zoveel energie in steek? Of: waarom ervaar ik een sterke negatieve emotie bij sommige personen/situaties? De antwoorden gaan veel zeggen over jezelf en jouw kijk op je leven. Ook al denken we dat het eerder iets zegt over de ander of de situatie.

En dan is er natuurlijk nog de ultieme vraag: wat voor betekenis geven we aan ons leven? Hoeveel betekenis moet het hebben om te kunnen spreken van een mooi/interessant/leuk/gelukkig/tevreden leven? Of omgekeerd: hoe weinig betekenis heeft ons leven eigenlijk nodig om mooi/interessant/leuk/etc. te zijn? Zou dit iets zeggen over de mate waarin we ons leven volproppen?

We geven zelf betekenis aan ons bestaan. Dit betekent dus ook impliciet dat we zelf kunnen bepalen wat voor invloed dit op ons heeft. Een boeiende insteek die interessante inzichten kan opleveren als we hier vaker bij stilstaan.

Datgene wat we vroeger leerden van onze omgeving (waaronder familie, leraren, vrienden, de kerk e.d.) vormde veelal de basis voor onze normen en waarden. Afwijkend gedrag werd over het algemeen niet gestimuleerd en alleen goedgekeurd als dit de bestaande normen en waarden niet teveel doorkruisde.

Tegenwoordig krijgen we weinig levensrichtlijnen meer mee zoals voorheen elke zondag vanuit de kerk. Maar we blijven, net als toen, onze referenties uit onze directe omgeving halen. Als voorbeeld gelden vooral personen die naar onze mening belangrijk zijn of die het "hebben gemaakt" in de samenleving (vaak ook door anderen bewonderd). Meestal zijn dit mensen die de meeste aandacht krijgen in de media. Hoe meer mensen hetzelfde denken/vinden, hoe meer we ons gesterkt voelen als we in dezelfde richting zitten. Maar we worden tegenwoordig daarnaast ook aangespoord om onszelf te zijn, uniek, individueel, waarachtig en succesvol (waarbij succes wisselende interpretaties kent). Dit geeft soms een overvloed aan (soms tegenstrijdige) signalen: waar moeten we ons op focussen? Waar ligt de grootste beloning, in psychologische en/of materialistische zin?

Omdat we zelden bewust zijn van onze leerprocessen kan het handig zijn om hier meer inzicht in te krijgen. Dit is belangrijk omdat sommige van onze eigen gedragingen en overtuigingen uiteindelijk een negatieve invloed op ons welbevinden kunnen hebben. Ons leven verandert gedurende de jaren, maar veranderen onze overtuigingen in dezelfde mate mee? En in hoeverre beïnvloedt de buitenwereld ons hierin?

We zijn over het algemeen niet gewend om regelmatig intern te peilen welke overtuigingen en welk gedrag er (nog) bij ons passen. Daarom zijn vragen belangrijk als: hoe kijken we naar onszelf, hoe kijken we naar de buitenwereld? Wat vinden we belangrijk in ons leven en waarom? Handelen we hier ook naar, zo nee, waarom niet? In hoeverre vinden we de mening van een ander belangrijk? Belangrijker dan de onze? Zijn we in staat om een balans te vinden tussen wat onze innerlijke wereld ons ingeeft en wat de buitenwereld van ons verwacht?

Hoe beter we in staat zijn om de antwoorden op deze vragen te formuleren, hoe groter we de kans maken dat we goed c.q. beter in ons vel komen te zitten.

We willen ons graag erkend, herkend en geaccepteerd voelen. Dit ligt aan de basis van de menselijke emotionele behoefte, al zal het bij de één sterker naar voren komen dan bij de ander. Ook de wijze waarop deze behoeftes zich uiten verschilt zeer van mens tot mens.

Waarom streven we naar erkenning, herkenning en acceptatie? Omdat het iets wezenlijks zegt over onze plek in de samenleving. Soms zegt het iets over een rangorde, bijvoorbeeld binnen de familie of op het werk. Worden we serieus genomen? Telt onze mening voor anderen? We willen namelijk niet buitengesloten worden. Zijn bovenstaande behoeftes bevredigd dan creëert dit gevoelens van veiligheid: het schept een band met degenen die onze gedachten spiegelen, ons zelfbeeld is positief bevestigd en ons zelfvertrouwen vergroot.

We kennen allemaal verschillende vormen van dergelijke groepen waarin dit sterk speelt; vooral de negatieve, meer extreme versies krijgen regelmatig aandacht in de media. Maar de dagelijkse varianten, zoals de groepen die we vormen met ons gezin, met familie, vrienden en collega's, worden minder goed herkend binnen deze context. Want ook daar spelen dezelfde principes een rol. Al verschuiven de uitgangspunten wel per groep, met als hoofdreden dat onze belangen binnen elke groep anders kunnen liggen.

Van kinderen wordt het heel gewoon gevonden dat zij zichtbaar op zoek zijn om deze behoeftes te vervullen. In onze individualistische samenleving wordt vaak verondersteld dat dit op weg naar volwassenheid qua belang afneemt, maar de realiteit laat zien dat het niet zo werkt. Onze hang naar erkenning, herkenning en acceptatie als volwassene mag dan niet zo zichtbaar zijn, het blijkt wel degelijk een belangrijke rol te spelen bij onze handelingen en beslissingen.

We voelen ons krachtiger als anderen ons bevestigen binnen een groep, zeker bij onderwerpen die belangrijk voor ons zijn. We ervaren op dat moment een grotere mate van controle over ons leven, voelen ons zekerder. Als we ons echter niet gesteund voelen door anderen, ook niet door degenen die het dichtst bij ons staan, worden we op onszelf teruggeworpen. Dit doet een enorm beroep op onze zelfreflectie, flexibiliteit en/of doorzettingsvermogen. Hoe blijven we overtuigd van onze visie als niemand ons steunt? Hebben we iets over het hoofd gezien wat anderen wellicht wél weten? Wat doet dit met onze positie als anderen hierachter komen? Is het tijd om onze mening te herzien?

Dit roept interessante vragen op: wanneer kan of durft een mens zich staande te houden, haaks op de grote stroom? Tonen we in dit geval karakter of zijn we hopeloos eigenwijs en/of asociaal? En wie bepaalt dit? Er is hierbij geen duidelijke scheidslijn. Want waar ligt de balans tussen onze eigen meningen en ideeën en die van anderen? Daarnaast: hoe belangrijk zijn sommige van onze normen en waarden eigenlijk? Waarom hebben we die ooit aangenomen? Durven we bepaalde overtuigingen los te laten en het eens van een andere kant te bekijken? Blijven we binnen de kaders van hetgeen we ooit geleerd hebben, of durven we ook hierbuiten te treden? In hoeverre durven we een eigen mening en identiteit te vormen, ook als deze tegen de heersende norm ingaat? Deze psychosociale dynamieken houden ons soms meer in de greep dan we ons realiseren.